De uitdagingen van recyclage van plastic verpakkingen in de circulaire economie

Verslag van het webinar over plastic verpakkingen op 20 september 2021

Op maandag 20 september organiseerde Fost Plus een webinar voor haar leden om de stand van zaken op te maken over recyclage van plastic verpakkingen. Recyclage van plastic is een wereldwijde uitdaging en Fost Plus wil elke huishoudelijke verpakking – ook van plastic – opsporen om ze in de sorteer- en recyclageketen te brengen.

Mik Van Gaever, COO van Fost Plus, leidde het webinar in door te wijzen op de zeer ambitieuze Europese recyclagedoelstellingen voor 2025 en 2030. Ter herinnering: Europa legt tegen 2025 een recyclagepercentage op van 50% voor plastic verpakkingen. België is nog strenger en vroeg om al tegen 2020 50% van de plastic verpakkingen te recycleren. Die kaap werd overschreden dankzij de invoering van de Nieuwe Blauwe Zak en de nieuwe recyclageketens die werden opgezet.

Fost Plus wil die ambitieuze doelstellingen bereiken met een duidelijke strategie: een recyclageoplossing bieden voor alle huishoudelijke verpakkingen, het recyclagetonnage en ‑percentage verhogen met behulp van efficiënte en performante systemen, wat betekent dat er moet worden ingezet op digitalisering.

Uitgebreid en eenvormig sorteren

Philippe Alen, Quality Manager bij Fost Plus, had het over de ambities op het vlak van inzamelen en over de uitbreiding van de sorteerboodschap voor plastic verpakkingen. Dankzij de Nieuwe Blauwe Zak wordt per inwoner per jaar 8 kg extra ingezameld, wat neerkomt op een sprong van 160 kiloton naar 250 kiloton PMD per jaar. Die inzameling van PMD gaat zowel over huishoudens als over organisaties.

Sommige verpakkingen zijn echter nog steeds niet toegelaten in de Nieuwe Blauwe Zak, zoals de verpakking van gevaarlijke producten of piepschuim bijvoorbeeld, maar ook plastic verpakkingen met een laag aluminium. Na de inzameling worden de huishoudelijke verpakkingen naar sorteercentra gebracht, die recent technologisch aangepast of gebouwd zijn, maar ook geoptimaliseerd zijn en nu een grotere sorteercapaciteit hebben. Die centra zijn flexibeler gemaakt omdat de verpakkingen in de toekomst zullen blijven evolueren. Er komen 5 hoogperformante sorteercentra in België, waarvan er nu al 3 operationeel zijn. Verpakkingen worden er momenteel gesorteerd in 14 fracties in plaats van 8 zoals voordien, wat een stabiele en kwalitatieve monomateriaalstroom voor recyclage oplevert.

Sommige materialen veroorzaken nog steeds problemen in de recyclageketen en er zal dus verder moeten worden nagedacht over bijvoorbeeld:

• ‘full body sleeve’-verpakkingen die volledig bedekt zijn met een thermogevormd etiket, zoals sommige huishoudsprays, waarbij de technologie het moeilijk heeft om de fles van het etiket te onderscheiden;
• verpakkingen bestaande uit een laag plastic en een laag aluminium;
• zwarte verpakkingen;
• enz.

Nieuwe recyclageketens

Arn Malef, Account Manager bij Fost Plus, herinnert eraan dat recyclage afhankelijk is van de sorteerstap ervoor en onze motivatie voor de circulaire economie. De circulaire economie streeft ernaar om materialen in de keten te houden. Dat is een proces met verschillende stappen. Vaak wordt gedacht dat een transformatie tot soortgelijke toepassingen, zoals bottle-to-bottle, ideaal is, maar we mogen ons daar niet toe beperken. We moeten ruimer denken.

Elk materiaal heeft min of meer een eigen recyclageproces en kan verschillende toepassingen hebben. We geven enkele voorbeelden:

• PET-flessen worden meestal omgevormd tot andere flessen (bottle-to-bottle), maar ook tot bakjes voor voedingsmiddelen;
• HDPE wordt gerecycleerd tot afvoerbuizen en kabelgoten of doosjes en bakken;
• LDPE-folie wordt omgevormd tot andere plastic folies. Zo kan de blauwe PMD-zak opnieuw worden gerecycleerd tot een blauwe zak.

Publieke en private partners hebben fors geïnvesteerd in die nieuwe sorteer- en recyclagecentra in België, waardoor minstens 500 directe en 1000 indirecte jobs zijn gecreëerd. Dat komt neer op een investering in de lokale circulaire economie voor een contractuele waarde van ongeveer 1 miljard euro.
Het overgrote deel van de huidige recyclage gebeurt met mechanisch. Het sorteren (of het zuiveren) is de belangrijkste stap. De zuiverheidsgraad hangt af van de oorsprong en de kwaliteit van het materiaal dat binnenkomt en wordt bepaald door de vereiste outputkwaliteit en de toepassing van het eindproduct. De nieuwe Belgische sorteercentra garanderen een zuiverheidsgraad van > 95%.

Glas, papier-karton en PMD sorteren: hoe gebeurt dat?
 

De opstapeling van verontreinigingen en de thermische degradatie zijn de grootste nadelen van mechanische recyclage; dit kan soms, maar niet altijd worden verholpen met additieven. In sommige gevallen kan chemische recyclage een oplossing bieden.
Chemische recyclage begint op te komen en bestaat hoofdzakelijk in drie verschillende vormen:

• zuivering of oplossing,
• depolymerisatie,
• thermochemische conversie (vergassing of pyrolyse).

 
Het voordeel van chemische recyclage ten opzichte van mechanische recyclage is dat het mogelijk is om het materiaal te ontkleuren en thermische degradatie en verontreinigingen tegen te gaan.
Chemische recyclage vereist echter wel forse investeringen en grote volumes, en is minder energiezuinig. Het kan overwogen worden als een bijkomende technische oplossing, naast mechanische recyclage. Op dit moment staat het systeem nog in zijn kinderschoenen, maar er lopen wel al enkele pilootprojecten. Fost Plus volgt die ontwikkelingen op de voet. Er blijven recyclage-uitdagingen bestaan voor plastic, waarbij het dan vooral gaat om bepaalde technologische obstakels, zoals etiketten, kleur, sluitingen enz. In dit geval zoeken we in nauwe samenwerking met de industrie altijd naar een evenwicht tussen de recycleerbaarheid en de functionaliteit van de verpakking.

Uitdagingen en kansen via ecomodulatie

Lieven Capon, Innovation Cluster Manager bij Fost Plus, gaat vervolgens in op het thema van verpakkingen die een uitdaging vormen voor de recyclage. Hij wijst erop dat er tegen 2025 een oplossing moet zijn voor alle verpakkingen. Momenteel is ongeveer 2% van de verpakkingen die op de markt komen niet compatibel met het huidige sorteer- en recyclagesysteem.

Via Design4Recycling biedt Fost Plus deze uitdagingen het hoofd:

• Vanuit operationeel standpunt: hoe kunnen we het sorteer- en recyclageproces optimaliseren om bepaalde verpakkingen te integreren in de recylageketen, rekening houdend met de technologische innovaties en evoluties;
• Vanuit het standpunt van het ontwerp van de verpakking: hoe kunnen deze verpakkingen worden omgevormd tot recycleerbare verpakkingen; de leden zoeken mee naar oplossingen.

Fost Plus heeft daarom richtlijnen voor Design4Recycling uitgebracht. Deze specificeren de voorschriften waaraan een verpakking moet voldoen om in de Belgische recyclageketen te kunnen worden ingezameld, gesorteerd en gerecycleerd. Via de Groene Punt-tarieven, d.w.z. het bedrag dat een bedrijf betaalt voor de inzameling, sortering en recyclage van de verpakkingen die het op de markt heeft gebracht, worden bedrijven financieel aangemoedigd om verpakkingen te gebruiken die compatibel zijn met het bestaande systeem. Dat is het principe van ecomodulatie, dat eigen is aan het Groene Punt.

Wil je meer weten?
[Samen met Valipac heeft Fost Plus Pack It Better opgericht:
een Belgisch platform gewijd aan het ontwerp van ecologische verpakkingen].
 

Mik Van Gaever besluit dit webinar door te benadrukken dat er stevige funderingen zijn gelegd voor een circulaire economie. Toch moeten we samen werken om de volgende stappen te zetten om van België een draaischijf van de recyclage te maken. Het was een boeiende sessie en we kijken ernaar uit u bij de volgende gelegenheid te mogen verwelkomen!