De balans slaat door voor lokale recyclage

 

Ze zeiden dat het niet mogelijk was. Maar Fost Plus deed het toch. Met de eerstesteenlegging bij Ecoo Beringen heeft Fost Plus de volgende stap gezet om België te veranderen in een recyclagehub voor plastic huishoudelijk verpakkingsafval.

In 2020 werd 79% van al het huishoudelijk verpakkingsafval in België zelf gerecycleerd. Het ging vooral om glas, papier-karton en metaal. Tegelijkertijd werd slechts 9% van alle plastic huishoudelijke verpakkingen in ons eigen land gerecycleerd. Het overgrote deel vertrok vanuit Belgische sorteercentra naar Duitsland, Nederland of Frankrijk. Een klein percentage kwam terecht bij vertrouwde recyclagepartners in Spanje. Van de Belgische verpakkingen die door Fost Plus op de markt werden gebracht, verliet geen kilo de Europese Unie. Dat is een hele prestatie, zeker als je weet dat milieuorganisaties regelmatig verpakkingsafval uit andere Europese landen ontmaskeren dat uiteindelijk op stortterreinen in Turkije en Maleisië terechtkomt. Hoewel de recyclagepartners in het buitenland aan strikte controles zijn onderworpen om de doeltreffende verwerking van de materialen te garanderen, blijft het een feit dat waardevolle (secundaire) grondstoffen België verlaten en de Belgische productie-industrie secundaire grondstoffen in het buitenland moet kopen. Lokale recyclagecapaciteit doet de balans doorslaan.

Een lokale circulaire economie

De circulaire economie wil hulpbronnen die hun vroegere behoefte hebben verloren, terug in de maatschappij brengen. Daardoor zijn minder nieuwe hulpbronnen nodig en het heroriënteert lokale economische activiteiten. Door materialen niet alleen in de keten, maar ook hier te houden, creëren we een hefboom voor lokale duurzame industriële economische activiteit. In het geval van huishoudelijk verpakkingsafval betekent dit dat de verpakkingen van producten die op de Belgische markt worden verkocht, in België worden gerecycleerd zodat de secundaire grondstoffen kunnen worden hergebruikt om nieuwe verpakkingen of producten voor de markt te maken. Het is een quasi gesloten kringloopsysteem.

Dicht bij huis recycleren heeft drie grote voordelen:

  1. Stabiliteit. Bedrijven zijn minder afhankelijk van volatiele buitenlandse markten. De natuurlijke grondstoffen in het verstedelijkte Europa zijn beperkt. Kiezen voor lokaal geproduceerde secundaire grondstoffen beschermt de schaarse Europese natuurlijke grondstoffen en vermindert de afhankelijkheid van andere, vaak minder stabiele markten.
     
  2. CO2-vermindering. Recycleren stoot bijna altijd minder broeikasgassen uit dan het delven van primaire grondstoffen. Er is natuurlijk het transport naar de sorteer- en recyclagefabrieken, en het recyclageproces zelf. Maar dan nog zorgt recyclage voor zo’n grote CO2-besparing dat de nettobalans positief is. Plastic verpakkingen die terugkeren in de circulaire economie komen immers niet meer via het restafval in een verbrandingsoven terecht. Bovendien heeft dicht bij huis recycleren als bijkomend voordeel dat er wordt bespaard op het transport.
     
  3. Supply chain management. De productie-industrie heeft betrouwbare toegang tot hoogwaardige, lokaal geproduceerde secundaire grondstoffen. Het is een kwestie van vraag en aanbod. Aangezien kwalitatieve secundaire grondstoffen ruimschoots beschikbaar zijn, zullen ze competitief worden met ‘virgin’ of nieuwe materialen.

Het International Resources Panel schat dat ontwikkelingen in de efficiëntie van hulpbronnen het gebruik van natuurlijke hulpbronnen met 28% zal verminderen en de uitstoot van broeikasgassen met 72% zal doen dalen, terwijl de economische groei zal verbeteren.

We kunnen geen grondstoffen blijven verspillen. Producten en materialen moeten in de economie blijven. (…) Als het gaat om producten zoals (…) verpakkingen, moeten we de materialen kunnen terugwinnen, zodat ze niet op het stortterrein terechtkomen.

 

Economisch levensvatbare recyclage

Met de introductie van de Nieuwe Blauwe Zak kunnen Belgen bijna al het plastic verpakkingsafval sorteren in de PMD-zak. Fost Plus berekende dat tegen 2022, wanneer de Nieuwe Blauwe Zak op kruissnelheid is, jaarlijks 250.000 ton PMD-verpakkingsafval zal worden ingezameld. Dat is een stijging van 90.000 ton per jaar, of 8 kg voor elk van de 11,4 miljoen inwoners. In tegenstelling tot sommige andere landen is de blauwe PMD-zak een systeem voor het hele land, wat zorgt voor uniformiteit in de sorteerboodschap en dus uniformiteit in de ingezamelde materialen. De ingezamelde materialen worden daarna volgens dezelfde strikte specificaties in de vijf sorteercentra gesorteerd. Die uniformiteit is van cruciaal belang omdat dit schaalbaarheid mogelijk maakt. Ten slotte worden de gesorteerde materialen, 14 verschillende fracties of materiaaltypes om precies te zijn, door gespecialiseerde recyclagepartners gerecycleerd tot secundaire grondstoffen.

Voor sommige materialen is het recycleren gemakkelijk en het proces goed ingeburgerd. Voor andere is dat moeilijker. In die gevallen moet de recyclageketen vanaf de grond worden opgebouwd.

Om nieuwe recyclageketens te ontwikkelen moet aan twee voorwaarden voldaan zijn:

  1. Stabiele hoeveelheid
  2. Stabiele kwaliteit

Vandaag de dag is dit het geval: de Nieuwe Blauwe Zak garandeert een constante instroom van materiaal en de nieuwe sorteercentra garanderen een bepaalde kwaliteitsperimeter.

Met langetermijnovereenkomsten is Fost Plus erin geslaagd om investeringen in Belgische recyclagefabrieken aan te trekken. In de komende drie tot vijf jaar zullen op Belgische bodem niet minder dan vijf nieuwe recyclagefabrieken worden gebouwd. De sleutel tot succes was het garanderen van een vaste hoeveelheid materiaal dat voldeed aan de noodzakelijke kwaliteitseisen. Bovendien hebben ze allemaal een recyclagecapaciteit die de Belgische huishoudelijke verpakkingen overtreft. Dat wil zeggen dat ze andere partners kunnen aantrekken: huishoudelijk verpakkingsafval uit onze buurlanden of postindustriële afvalstromen. Die wederkerigheid zorgt voor economische levensvatbaarheid.

Ecoo Beringen, uniek in Europa

De bouwwerken bij Ecoo Beringen zijn op 20 mei 2021 officieel van start gegaan. Het is de tweede van de vijf nieuwe recyclagefabrieken, waarvan de eerste al volledig operationeel is. Ecoo Beringen zal zich specialiseren in de recyclage van PE-folie (polyethyleen). Die flexibele plasticfolies maken ongeveer twee derde van alle huishoudelijke verpakkingsfolies uit, met toepassingen variërend van plastic krimpfolie rond multipacks, zakjes geraspte kaas tot de blauwe PMD-zakken zelf. Vanaf januari 2022 zal het recyclagecentrum jaarlijks zo’n 42.000 ton PE-folies verwerken. Fost Plus engageert zich om jaarlijks 25.000 ton Belgische PE-folie te leveren voor recyclage. Voor de restcapaciteit zal Ecoo Beringen landbouwfolie en instroom uit het buitenland recycleren.

PE-folie kan circulair worden gerecycleerd tot nieuwe folies zonder kwaliteitsverlies. Daarom is er in heel Europa een grote behoefte aan verwerkingscapaciteit van deze fractie met zo’n hoge kwaliteitsborging. Maar zelfs al is de recyclage van postindustriële folies nog steeds onbeduidend, de recyclage van ‘post-consumer’ folies is bijna onbestaande. Vooral in deze hoeveelheden. Dankzij de state-of-the-art technologie bij Ecoo Beringen biedt de hoge zuiverheid van het recyclaat meer toepassingsmogelijkheden voor gerecycleerde PE-folies met een lage densiteit (r-LDPE). Ecoo Beringen zal een nieuwe norm stellen voor r-LDPE. De latere materialen- en energiehub die door de recyclagefabriek en zijn naburige Biostoomcentrale wordt gecreëerd zal een hefboom creëren voor een lokale productie-industrie met r-LDPE.

Vandaag staan we op een keerpunt. Door lokale recyclagecapaciteit te creëren zorgt Fost Plus ervoor dat Belgisch huishoudelijk verpakkingsmateriaal in België wordt gerecycleerd en dat de nieuwe secundaire grondstoffen worden gebruikt om de lokale productie-industrie te ondersteunen. Om het industriële weefsel verder te versterken moet er nu standvastigheid zijn in het beleid. Zo kunnen we ons focussen op de doelstellingen van de Fost Plus-overeenkomst (2019-2023) en ons voorbereiden op wat komt. Dit is de manier om van België een recyclagehub in het hart van Europa te maken.