De disruptie in de recyclageketen van verpakkingen is nog nooit zo groot geweest
Het einde van het jaar is voor organisaties meestal een moment om terug te kijken op de prestaties van de afgelopen maanden. Voor Fost Plus betekent december 2023 niet alleen het einde van ons 29e werkjaar, maar ook het einde van onze huidige erkenningsperiode van vijf jaar. We kunnen gerust stellen dat de voorbije vijf jaar beslissend zijn geweest voor de recyclageketen van huishoudelijke verpakkingen. Nog nooit heeft er sinds de invoering van de blauwe zak in 1994 zo’n impactvolle verandering plaatsgevonden als de laatste jaren. Waar staan we nu? Een opiniestuk van managing director van Fost Plus Wim Geens.
“Ik kijk met tevredenheid terug op de voorbije erkenningsperiode. Tussen 2019 en 2023 werd per inwoner meer verpakkingsafval selectief ingezameld, steeg het recyclagepercentage voor plastic verpakkingsmateriaal verder en optimaliseerde Fost Plus de samenwerking met leden en partners voor een beter beheer van verpakkingen doorheen de hele keten. We zijn goed op weg om de doelstellingen van de huidige erkenning te halen. Die resultaten vormen de basis voor de ambities die we hebben geformuleerd in de nieuwe erkenningsaanvraag, die momenteel wordt beoordeeld voor de periode 2024 tot 2029.”
Meer sorteren en recycleren, en beter recycleerbare verpakkingen
Sinds 2019 mogen er meer verpakkingen in de blauwe zak. De Nieuwe Blauwe Zak zag het levenslicht. Vijf jaar later wordt er per inwoner jaarlijks 8 kg extra ingezameld, goed voor ongeveer 90.000 ton (voornamelijk) plastic verpakkingsmateriaal dat voorheen als restafval werd verbrand. Hierdoor steeg het recyclagepercentage van plastic tot 61% in 2022. Om die extra (plastic) materialen te sorteren, werden 5 nieuwe hoogtechnologische sorteercentra gebouwd. Er werden ook contracten gegund om de recyclage van die materialen naar België te halen. Dat alles komt neer op een totale investering van 1 miljard euro in de lokale circulaire economie tussen 2019 en 2024, wanneer de nieuwe fabrieken allemaal operationeel zullen zijn.
De blauwe zak is ondertussen onze go-to om thuis te sorteren, maar burgers consumeren steeds meer buitenshuis en onderweg. In haar aanpak heeft Fost Plus zich gericht op afvalbeheer op het werk enerzijds en op specifieke doellocaties anderzijds. En met succes: het doel was om het aandeel buitenshuis ingezameld PMD te verdubbelen. Eind 2022 stond de teller op 24.000 ton.
“Verpakkingen zijn alleen maar duurzaam als ze zo zijn ontworpen. De sector heeft zich voorgenomen om alle niet-recycleerbare verpakkingen tegen 2025 te bannen. Tussen 2019 en 2022 verdween ongeveer 2.500 ton niet-recycleerbare verpakkingen uit de winkelrekken. We blijven samenwerken met de sector, kenniscentra en onze operationele partners om technologische oplossingen te vinden om bepaalde verpakkingstypes te integreren in onze huidige scenario's of om het ontwerp van hinderlijke verpakkingen aan te passen. Hierbij moet echter altijd rekening worden gehouden met hun inherente functie. We streven naar een holistische kijk op de verpakking en het product.”
Verschuiving van verpakking naar materialen
In de toekomst zullen bedrijven een nog grotere rol spelen in het duurzamer maken van de waardeketen. De impact van verpakkingen op het milieu moet worden verkleind. Bedrijven moeten hun verpakkingssystemen verder optimaliseren door ervoor te zorgen dat elke (eenmalige) verpakking die ze op de markt brengen vanaf het begin recycleerbaar is, dat die verpakkingen worden ingeleverd om deel uit te maken van een duurzame recyclageketen en door zich waar relevant te richten op herbruikbare verpakkingen of bedrijfsmodellen zonder verpakking.
“Die ambities worden weerspiegeld in het huidige wetgevende kader. De Verordening verpakking en verpakkingsafval streeft naar een verdere harmonisering van het beheer van verpakkingsafval in heel Europa. De focus verschuift duidelijk van verpakking naar materialen. En terecht. Als we onze natuurlijke hulpbronnen willen beschermen voor toekomstige generaties, moeten we verder kijken dan recyclage alleen. Ik zie een opportuniteit in deze omschakeling. Organisaties voor producentenverantwoordelijkheid zoals Fost Plus kunnen een rol spelen in de verschuiving naar hergebruik en preventie. Het gaat om een brede sociale en maatschappelijke rol die verder gaat dan de operationele rol die we vandaag spelen.
De komende vijf jaar willen we voortbouwen op het succes van de blauwe zak. Inzamelen en recycleren is echter niet genoeg. Ten eerste willen we de circulariteitskloof verder dichten door het gebruik van gerecycleerd materiaal in verpakkingen te stimuleren. Ten tweede betekent dat ook dat elke (eenmalige) verpakking telt, inclusief de verpakkingen die nu nog steeds bij het zwerfvuil terechtkomen of afkomstig zijn van consumptie buitenshuis. En tot slot willen we bedrijven ondersteunen in hun overgang naar meer herbruikbare verpakkingen en preventie.”
De komende vijf jaar beloven al even uitdagend te worden. Samen zetten we koers naar een duurzame toekomst en een schone wereld voor iedereen. Volgend jaar viert Fost Plus haar 30-jarig jubileum, dus kijk alvast uit naar meer nieuws.