Herbruikbare verpakkingen – uitdaging of opportuniteit?

De keuze voor herbruikbare verpakkingen kan vaak een lastige en complexe keuze lijken, die vooral logistieke uitdagingen en bijkomende kosten met zich meebrengt. Toch bewijst de praktijk dat het ook anders kan. Dat bleek uit de Field Trip die we eind september organiseerden. We zetten de vijf lessons learned op een rijtje.

Voor onze Field Trip trokken we naar het Duitstalige deel van ons land. Als eerste stop brachten we een bezoek aan de filialen van Delhaize en Carrefour in Eupen, waar we kennismaakten met een proefproject van La Conserverie & Moutarderie Belge (CMB), Foodprint en Bring Back.

Maak het eenvoudig voor de consument

In 2022 lanceerde CMB onder het merk Maria & Franz een nieuwe productlijn van mosterd, sauzen, olijven en broodbeleg in herbruikbare glazen bokalen met een waarborg van 15 cent.

“Dankzij het proefproject kunnen consumenten de verpakkingen nu ook terugbrengen via de klassieke terugnamemachines die ook gebruikt worden voor bier- en drankflessen met statiegeld. Door aan te sluiten op bestaande gewoontes van consumenten maak je het eenvoudiger voor hen en verhoog je de kans dat ze de verpakkingen ook effectief terugbrengen,” zegt Anne Poggenpohl, Expert Reduce & Reuse bij Fost Plus.

Neem je marketingstrategie mee in rekening

De herbruikbare verpakkingen kwamen er initieel op vraag van een grote Duitse klant, maar CMB zag een unieke kans om een stap verder te gaan. “Door een nieuw merk in herbruikbare verpakkingen te lanceren, kan je sneller leren en de producten ook beter positioneren naar bewuste consumenten. Dat zie je ook in de winkels in Eupen. De producten van Maria & Franz krijgen er een volledig schap, een echte re-use shelf. De in-store displays informeren consumenten dat er een waarborg zit op de verpakkingen, maar doen het nieuwe productgamma tegelijk ook opvallen in de rekken.”

Ook Carrefour experimenteert in Frankrijk met een aparte Re-Use Corner in haar supermarkten, waar consumenten de meest uiteenlopende herbruikbare verpakkingen kunnen aankopen en terugbrengen. Daarmee trek je niet alleen de aandacht van bewuste consumenten, het creëert ook duidelijkheid en opportuniteiten voor cross-selling. Anderzijds blijkt uit hun testen ook dat het belangrijk is om de producten doorheen de winkel te verspreiden in de gebruikelijke plaatsen waar mensen die producten zoeken.

De herbruikbare verpakkingen bleken voor CMB nog extra voordelen te bieden. “Dankzij een eigen pool van herbruikbare bokalen waren ze tijdens de energiecrisis van 2023 beter beschermd tegen schommelende prijzen en schaarste op de markt. Vooral voor kmo’s kan dit extra interessant zijn.”
 

Je hoeft niet alles zelf te doen

Ook voor het logistieke verhaal koos CMB voor een unieke aanpak. “Als producent ben je gewend om je verpakkingen nooit meer terug te zien. Dat verandert helemaal wanneer je aan herbruikbare verpakkingen begint. CMB richtte voor het logistieke retourverhaal een aparte organisatie op onder de naam Foodprint, met in het achterhoofd om de service ook aan andere producenten aan te bieden,” zegt Anne Poggenpohl.

Voor het wassen van de verpakkingen doet Foodprint een beroep op Bring Back, dat in februari 2022 de eerste industriële wasinstallatie voor glazen flessen en bokalen in België opende. “De installatie is vooral uniek vanwege haar flexibiliteit. Ze kunnen er verschillende types glazen verpakkingen reinigen: grote en kleine flessen, maar ook bokalen zoals die van Maria & Franz. Dankzij een nieuwe investering zullen ze vanaf volgend jaar de capaciteit hebben om jaarlijks 80 miljoen glazen verpakkingen te wassen.

Maak gebruik van een groeiend ecosysteem

Foodprint en Bring Back illustreren dat er stilaan een heus ecosysteem aan het ontstaan is rond herbruikbare verpakkingen. “We zien meer en meer spelers opduiken die reuse-as-a-service aanbieden en producenten ontzorgen in alle mogelijke aspecten: de inzameling in de winkels, het reinigen van de verpakkingen, transport van en naar de productiesites, beheersystemen voor het innen en terugbetalen van statiegeld, enzovoort,” zegt Anne Poggenpohl.

Tijdens onze Field Trip maakten we kennis met het Duitse Zerooo, dat een slim poolsysteem aanbiedt voor cosmeticaproducten zoals handzepen, douchegels, shampoos en parfums. “De sleutel zit hem in de gestandaardiseerde flacon uit PET of glas, die het hele logistieke proces vereenvoudigt. Door te spelen met kleuren, etiketten en dopjes kan elk merk toch een eigen look & feel creëren. Het bedrijf lanceerde een succesvolle eigen cosmeticalijn onder de naam Sea Me om hun aanpak te illustreren, die vandaag al in meer dan 1.000 winkels in Duitsland en Oostenrijk beschikbaar zijn.”

Bekijk je business case op de lange termijn

Naast het logistieke aspect, doet ook het kostenplaatje heel wat vragen rijzen. Toch is het een misvatting dat herbruikbare verpakkingen duurder zouden uitvallen. “We zien vooral een hoge initiële kost: je moet voldoende verpakkingen in omloop brengen en je logistiek op orde krijgen. Het kan ook wat tijd vragen om klanten gewoon te maken aan het nieuwe systeem. Maar op langere termijn zijn herbruikbare verpakkingen wel degelijk economisch interessant.”

Dat werd ook bevestigd tijdens de presentatie van Alken-Maes, dat net als de meeste Belgische bierbrouwers al decennialang gebruikmaakt van bierflesjes met statiegeld. Het bedrijf besloot vorig jaar om ook voor haar merk Desperados over te schakelen naar herbruikbare flessen met statiegeld.

Voorwaarde is natuurlijk wel dat de return rate hoog genoeg is. “Zelfs in een goed ingeburgerd systeem als de bierflesjes zien we op dat vlak nog een aantal uitdagingen,” zegt Anne Poggenpohl. “Brouwers krijgen bovendien ook te maken met flesjes die te vervuild zijn en ook de niet-afwasbare etiketten – vooral van kleinere brouwers – maken de flessen soms ongeschikt voor hergebruik. Een goede communicatie naar consumenten is dan ook essentieel, want hun medewerking is bepalend voor het succes op lange termijn.”

De Field Trip werd georganiseerd in samenwerking met Comeos en Fevia, La Conserverie et Moutarderie Belge (CMB), Foodprint en Bring Back.