Preventie en hergebruik van verpakkingen staan hoog op de agenda en de nieuwe Europese verpakkingswetgeving doet de urgentie alleen maar toenemen. Maar wie vandaag het landschap bekijkt, moet toch vaststellen dat er nog een lange weg te gaan is. “Er beweegt heel veel, maar er is tegelijk ook een grote nood aan een betere samenwerking, meer kennisdeling en opschaling van initiatieven,” zegt Hélène Snyers, Expert Reduce & Reuse bij Fost Plus.
Herbruikbare verpakkingen mogen dan al een hot topic zijn, toch gaat het niet bepaald om een nieuw fenomeen. Zo hebben de Belgische bierbrouwers en drankenproducenten al sinds jaar en dag een hergebruiksysteem in plaats voor glazen flesjes. Ook in de wereld van bedrijfsmatige verpakkingen zijn herbruikbare paletten of kratten mainstream. En op festivals en evenementen zijn herbruikbare bekers – en hier en daar ook eetgerei – inmiddels goed ingeburgerd.
PPWR wordt gamechanger
In andere sectoren is echter nog een lange weg af te leggen. De nieuwe Europese regelgeving – de zogenaamde Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) – zal ongetwijfeld tot een stroomversnelling leiden. Het is duidelijk dat Europa het aantal plastic wegwerpverpakkingen wil reduceren. Heel wat eenmalige verpakkingen zullen van de markt verdwijnen en er komen concrete en ambitieuze doelstellingen die grote inspanningen zullen vragen in sectoren zoals horeca en retail. (Zie kaderstuk.)
Het is meteen ook een gamechanger voor Fost Plus. “Verpakkingsrecyclage – van oudsher onze kernactiviteit – is en blijft uiteraard belangrijk. De PPWR voorziet heel wat maatregelen om de recycleerbaarheid van verpakkingen verder te verbeteren en het gebruik van recycled content te verhogen. Maar als we onze leden willen helpen om te voldoen aan hun toekomstige wettelijke verplichtingen, moeten ook wij als organisatie volop inzetten op reductie en hergebruik,” benadrukt Hélène Snyers.
Nood aan opschaling
Werk aan de winkel, dus. Gelukkig groeit het besef bij heel wat bedrijven en organisaties dat het anders kan en moet. “Tijdens onze innovation scouting hebben we gemerkt dat er wel wat beweegt,” zegt Hélène Snyers. “We zien heel veel individuele initiatieven, veelbelovende proefprojecten en boeiende experimenten in de meest uiteenlopende sectoren. Tegelijk merken we dat bedrijven en organisaties het vaak moeilijk hebben om die initiatieven op te schalen en levensvatbaar te maken.”
Samenwerking is daarbij het sleutelwoord – tussen sectorgenoten en concurrerende bedrijven, maar evengoed met verpakkingsproducenten, softwareleveranciers, logistieke spelers of wasstraten. Fost Plus lanceerde eerder dit jaar de Reduce & Re-Use MatchMaker, die het eenvoudiger maakt om de juiste partner te vinden. “We brachten de verschillende aanbieders en initiatieven samen in een tool die gratis beschikbaar is op onze website. Bedrijven die nog niet in onze lijst staan, mogen zich trouwens nog altijd aanmelden. Een simpel mailtje volstaat.”
Samen leren
Het is ook duidelijk dat de impact voor elke sector anders zal zijn, net als de oplossingen. Sommige producten kunnen zonder verpakking verkocht of verzonden worden, voor andere ligt de uitdaging in het opzetten van logistieke retoursystemen, in nog andere gevallen wordt vooral gekeken naar re-fill, bij de consument thuis of in de winkel.
Fost Plus ziet zichzelf dan ook niet als de absolute expert in dit domein. “We hebben de waarheid niet in pacht. Integendeel, net als onze leden zijn we verschillende paden aan het verkennen en oplossingen aan het ontdekken. Door best practices en succesvolle projecten te delen, willen we bedrijven inspireren en kruisbestuivingen tussen verschillende sectoren stimuleren.”
Opportuniteit voor wie het slim aanpakt
“Preventie en hergebruik vraagt in de praktijk vaak ook een re-think,” zegt Hélène Snyers. “Je vervangt daarbij niet zomaar één-op-één de klassieke verpakking, maar je herdenkt de hele combinatie product-verpakking. Een vloeibare shampoo in een plastic flacon kan bijvoorbeeld een soap bar worden die veel minder of zelfs helemaal geen verpakking nodig heeft. Via refill-at-home kunnen drankenproducenten concentraten verkopen waar consumenten thuis zelf water aan toevoegen, waardoor je geen water en geen flesjes meer hoeft te vervoeren.”
“Duurzame verpakkingen zijn dan niet louter een beperking of een extra kost, maar ook een opportuniteit om nieuwe producten en businessmodellen te ontwikkelen, extra diensten aan te bieden of trouwe klanten te belonen. En dat biedt heel wat mogelijkheden voor bedrijven die het slim aanpakken,” besluit Hélène Snyers.
Reduce & Reuse: wat zegt PPWR?
De nieuwe Europese verpakkingswetgeving PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation) werd eerder dit jaar van kracht en zal een grote impact hebben op de verpakkingswereld. De Europese Commissie trekt resoluut de kaart van reductie en hergebruik, met ambitieuze doelstellingen voor bedrijven én nationale overheden. Hieronder een greep uit de meest opvallende doelstellingen in dit domein.
- Elke lidstaat moet tegen 2030 de hoeveelheid verpakkingsafval per inwoner met 5% reduceren tegenover 2018. Tegen 2035 moet de hoeveelheid met 10% dalen tegenover 2018 en met 15% tegen 2040. Ze moeten ook specifieke maatregelen om de hoeveelheid eenmalige plastic verpakkingen te reduceren.
- Er komt een verbod op eenmalige plastic verpakkingen voor verschillende toepassingen: voor onbewerkte groenten en fruit, voor individuele porties van sauzen, kruiden, suiker of koffiemelk in de horeca en voor individueel verpakte zeepjes en shampoos in hotels.
- Vanaf 1 januari 2030 moeten retailers met een verkoopoppervlakte groter dan 400 m² 10% van die oppervlakte reserveren voor navulstations met zowel food- als non-foodproducten.
- 10% van alle drankverpakkingen die via de retail verkocht worden moeten tegen 2030 herbruikbaar zijn. In 2040 moet dat cijfer oplopen tot 40%.
- Vanaf 12 februari 2027 moeten horecazaken aan consumenten de mogelijkheid bieden om hun eigen recipiënten mee te brengen (de zogenaamde Bring-Your-Own). Ze moeten klanten ook duidelijk informeren over die mogelijkheid.
- In 2028 moeten horecazaken een herbruikbare verpakkingsoptie aanbieden voor afhaalmaaltijden. Tegen 2030 moeten herbruikbare verpakkingen 10% van de verkopen uitmaken.
- In 2030 moet 40% van de transportverpakkingen – inclusief e-commerce – herbruikbaar worden. In 2040 moet dat cijfer naar 75% stijgen.
Hoe kan Fost Plus jou helpen?
Je wil de mogelijkheden rond reductie en hergebruik van je verpakkingen verkennen, maar je weet niet goed waar te beginnen? Je bent op zoek naar de juiste partners? Je bent bezig met een project rond hergebruik maar je loopt ergens vast? Of je wil gewoon een succesvolle ervaring delen? We horen het graag! Neem contact op met ons Reduce & Reuse Team via het contactformulier.