#wistjedat

5 vragen over de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid

 

Bedrijven die verpakte producten op de markt brengen, zullen vanaf 1 januari 2023 de zwerfvuilkost moeten dragen van hun verpakkingen. Het gaat om een uitbreiding van de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid zoals die op Europees niveau vastgelegd is. Hoeveel deze kost bedraagt en hoe de Belgische overheid deze zal innen, is nog niet bepaald. Een stand van zaken. 

De Zweedse professor Thomas Lindqvist schreef begin ’90 een strategie die de producent verantwoordelijk stelt voor de volledige levenscyclus van een product, met speciale aandacht voor de terugname, recyclage en eindverwerking. De Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid was geboren. Het is met dat oogmerk dat Fost Plus opgericht werd: om invulling te bieden aan de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid voor huishoudelijke verpakkingen. Concreet betalen producenten de kosten gelinkt aan de selectieve inzameling, sortering en recyclage van hun huishoudelijke verpakkingen. Deze kosten worden geïnd via het Groene Punt, dat berekend wordt op basis van het type verpakkingsmateriaal en de hoeveelheid die zij op de markt brengen enerzijds, en de kosten en eventuele opbrengsten van dat materiaal doorheen de recyclageketen anderzijds.

De Europese ‘Single Use Plastics Directive’ stelt dat vanaf 2023 producenten eveneens verantwoordelijk worden voor de zwerfvuilkost gelinkt aan hun producten, wanneer deze in het zwerfvuil of in de openbare vuilnisbakken terug te vinden zijn. Wat weten we vandaag? 

  1. Wie betaalt wat? De exacte verdeelsleutel van de zwerfvuilkost, met inbegrip van de materialen die niet aan een bepaalde sector toe te schrijven zijn zoals hondenpoep en organisch afval, is nog niet bepaald. In Vlaanderen liet de OVAM een fractietelling uitvoeren. In Wallonië voerde Comase een gelijkaardige studie uit in opdracht van het Département du Sol et des Déchets. Deze resultaten zullen gebruikt worden om het aandeel in de kosten te bepalen voor elke productgroep die in het zwerfvuil terug te vinden is. Verpakkingen maken deel uit van het zwerfvuil. De eerste resultaten van de zwerfvuilsamenstellingsanalyses bevestigen dat dit aandeel aanzienlijk is. De strijd tegen zwerfvuil is een gedeelde verantwoordelijkheid, en de industrie en de handel zullen ook hier hun (financiële) rol spelen. 
  2. Hoe wordt dit bedrag geïnd? Ook daar is het ei nog niet gelegd. Er dient nog bepaald te worden welke mechanismes hiervoor (bijkomend) ingezet worden, en dus welke organisatie hiervoor de coördinatie op zich neemt. De drie gewesten onderhandelen over het werkingskader, en willen hiervoor een nieuw interregionaal samenwerkingsakkoord afsluiten. 
  3. Wie staat er vandaag in voor de opruiming van zwerfvuil? Openbare netheid is een lokale bevoegdheid. Het zijn dus de steden en gemeentes die de straten en parken schoonhouden, en daarvoor de kosten dragen. Zwerfvuil is echter een containerbegrip van producten, waar verpakkingen een zichtbaar deel van uitmaken. Bedrijven die verpakte producten op de markt brengen, hebben jaren geleden de handschoen reeds opgenomen. Via de samenwerkingsakkoorden op regionaal niveau, Mooimakers in Vlaanderen, BeWaPP in Wallonië en de samenwerking met Brussel Net en Brussel Leefmilieu, dragen zij jaarlijks 16 miljoen euro bij aan communicatie, sensibilisering en activatie. De uitbreiding van de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid zal een aanzienlijke financiële impact hebben. Bovendien geldt deze ook voor andere sectoren waarvan de producten in het zwerfvuil terug te vinden zijn, zoals sigarettenpeuken, ballonnen, kauwgom of vochtige doekjes. 
  4. Wat is de rol van Fost Plus? Fost Plus staat vandaag in voor de organisatie en financiering van de recyclageketen voor huishoudelijke verpakkingen. Het is de doelstelling van Fost Plus om een recyclageoplossing te bieden voor elke verpakking die op de markt komt, inclusief de verpakkingen die vandaag nog uit de keten ontsnappen – via het restafval of erger nog, als zwerfvuil. Fost Plus wil de hefbomen van het bestaande systeem gebruiken om ook voor het zwerfvuilbeheer die coördinerende rol op te nemen. Zo kunnen we alle verpakkingen recycleren, overal waar ze vrijkomen.
  5. Hoe zorgen we samen voor een zwerfvuilvrije wereld? Zwerfvuil is vooreerst het gevolg van een gedragsprobleem van een enkeling waar we ons collectief aan ergeren. Om zwerfvuil duurzaam uit het straatbeeld te bannen, is daarom een geïntegreerde aanpak nodig waarbij elke partij haar verantwoordelijkheid neemt – inclusief de overheid via gerichte handhaving. 

Fost Plus wil met de gewesten in gesprek gaan over de modaliteiten van de uitbreiding van de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid. Hou onze website in de gaten voor updates.